Inclusief leiderschap
Leiderschap is voortdurend in ontwikkeling. Waar in het verleden de nadruk lag op uniformiteit en gelijkheid, groeit vandaag de overtuiging dat organisaties pas echt floreren als er ruimte is voor verschillen, diversiteit en gelijkwaardigheid. Er is ook leiderschap nodig dat verschillen weet te benutten en te verbinden. Deze benadering staat bekend als inclusief leiderschap
In dit eerste artikel richten we ons op het fenomeen inclusief leiderschap: wat het inhoudt, waarom het belangrijk is en welke kernprincipes het ondersteunt.
In het volgende artikel gaan we dit verder toespitsen op jou als leidinggevende en laten we zien welke concrete stappen je kunt zetten om een Inclusief leider te worden, inclusief de voordelen en valkuilen die je onderweg tegenkomt.
In een apart artikel zullen we nog aandacht gaan geven aan het thema Diversiteit
Waar komt inclusief leiderschap vandaan?
Het gedachtegoed rond inclusief leiderschap is ontstaan door verschuivingen in het leiderschap-denken en de toenemende mate van diversiteit is onze samenleving en dus ook bij onze medewerkers. Door onderzoekers als Nembhart, Edmondson, Bourke en Dillon is inclusief leiderschap sinds 2006 sterk in opkomst. Ook in Nederland is er een groeiende populariteit, mede door publicaties van de SER.
Diversiteit is een feit, inclusie is een keuze
-Justin Trudeau-
Toegevoegde waarde t.o.v. andere leiderschapsstijlen
Dienend leiderschap legt de nadruk op dienstbaarheid, coachend leiderschap op ontwikkeling en begeleiding. Inclusief leiderschap gaat een stap verder: het verbindt dienstbaarheid en coaching met actieve erkenning van verschillen én de kunst om daar een gezamenlijke kracht van te maken. Het gaat niet alleen om het begeleiden van de medewerker, maar om het bouwen van een cultuur waarin ieder individu zichzelf kan zijn en tegelijk bijdraagt aan het geheel. Teams worden zo niet alleen ontwikkeld maar ook beschermd tegen uitsluiting en verdeeldheid. Lees hier nog even over deze leiderschapsstijlen
Kernprincipes van inclusief leiderschap
Inclusief leiderschap draait om een cultuur waarin iedere medewerker zich gezien, gehoord en gewaardeerd voelt. De basisprincipes zijn:
- Veiligheid en vertrouwen: Een omgeving waarin teamleden zichzelf kunnen zijn en ideeën durven te delen.
- Waardering van verschillen: Diversiteit in achtergronden, perspectieven en ideeën wordt erkend en benut.
- Gelijkwaardigheid: Iedereen krijgt gelijke kansen om bij te dragen en zich te ontwikkelen.
- Balans tussen eigenheid en verbondenheid: Medewerkers voelen zich een individu én onderdeel van de groep.
- Empathie en openheid: Leiders tonen oprechte interesse, luisteren actief en staan open voor feedback.
Waarom is inclusie zo lastig?
In de praktijk is inclusie ingewikkeld. Ons oerinstinct reageert nl. vaak met angst of onzekerheid wanneer iemand “anders” (divers) is. Dat uit zich in ons gedrag: druk uitoefenen op de ander om zich aan te passen, of in uitsluiting van de ander.
Wanneer we inclusie willen op de werkvloer, betekent dit dat we actief moeten werken aan het herkennen en doorbreken van deze onbewuste reflexen (bias). Juist daar ligt een belangrijke taak voor inclusieve leiders.
Een inclusieve cultuur
Binnen een inclusieve organisatie draait het niet alleen om het bij elkaar brengen van verschillende mensen. Het gaat om een cultuur waarin uiteenlopende perspectieven, achtergronden en ideeën echt welkom zijn en iedereen ervaart dat zijn stem ertoe doet. Vooroordelen en stereotypering worden actief aangepakt.
Diversiteit kan de eerste stap zijn maar alleen het aannemen van mensen met verschillende achtergronden leidt niet automatisch tot inclusiviteit. Sterker nog; zonder een leiderschap dat bewust inzet op veiligheid, gelijkwaardigheid en waarderen van verschillen, kan diversiteit zelfs tot polarisatie leiden. Inclusief leiderschap maakt van diversiteit juist een bron van creativiteit en succes.
Waarom is inclusie belangrijk?
Inclusief leiderschap stimuleert innovatie, creativiteit en een betere besluitvorming door diverse perspectieven te benutten. Organisaties presteren beter en worden veerkrachtiger en wendbaarder. Teams werken productiever. Medewerkers zijn betrokken, ontwikkelen zich en werken effectiever samen in een cultuur van vertrouwen, waardering en psychologische veiligheid.
Tot slot
Inclusief leiderschap is geen modewoord maar een noodzakelijke verandering in hoe we als mens naar elkaar en elkaars verschillen kijken. Het is de sleutel tot organisaties waar iedereen zich gezien en gehoord voelt en waar verschillen niet polariseren maar verbinden.
In ons volgende artikel vertellen hoe je als leidinggevende zelf stappen zet naar inclusief leiderschap, welke voordelen jou dat oplevert en welke valkuilen je moet vermijden.
