Your assumptions are your windows on the world. Scrub them off every once in a while, or the light won’t come in!
– Alan Alda –
De harde realiteit van aannames
Door de dag heen doen we vaak een aanname: over onszelf, over gebeurtenissen of over anderen.
“Wat is daar nu zo erg aan?” zul je misschien denken. Ons antwoord: alles.
Een leuk weetje: het Engelse werkwoord “to assume” kun je ook lezen als Ass-U-Me – met andere woorden, door een aanname te doen, zet je jezelf en vaak ook de ander voor schut.
Voorbeelden uit de praktijk
- Vervelende misinterpretatie: Een deelnemer van een programma vloog bij binnenkomst een collega om de nek omdat ze dacht dat zij zwanger was. Helaas had het ‘buikje’ een andere oorzaak.
- Vertrouwensbreuk: Een directeur was ervan overtuigd dat een marketingmanager klanten probeerde weg te halen. Zonder dit te checken, werd de medewerker ontslagen – later bleek de aanname onjuist. De vertrouwenscultuur in het bedrijf was direct beschadigd.
- Privévoorbeeld: Een collega kreeg een grote bos bloemen van haar partner. Omdat ze dit niet gewend was, dacht ze dat het een excuus voor iets slechts was – terwijl het gewoon een lief gebaar was.
Overtuigingen worden werkelijkheid
Iedereen kijkt vanuit zijn of haar eigen ‘bril’ naar de wereld. Deze ‘bril’ is ons referentiekader en geen enkele bril is hetzelfde. Dit referentiekader bestaat uit overtuigingen die wij in ons leven hebben gevormd. Overtuigingen krijgen we onbewust mee vanuit je opvoeding, school, vrienden, familie etc. Overtuigingen vormen we ook vanuit onze eigen ervaringen.
Het kenmerk van overtuigingen is dat we ze onbewust automatisch ook voor ‘waar’ aannemen waardoor ze zo onze werkelijkheid gaan vormen. Immers, we interpreteren alles om ons heen, inclusief het gedrag van anderen, conform het ‘programma’ van onze overtuigingen.
Het laat zich ook gemakkelijk raden hoe sterk dit tegen ons werkt waar het beperkende overtuigingen betreft.
Onze overtuigingen zijn ook de bron van elke aanname de we doen.
ANNA; tegengif voor aannames
Aannames bieden schijnveiligheid: het voelt comfortabel om te denken dat onze eigen denkwijze klopt.
Tip: check altijd je aannames met ANNA – Altijd Navragen, Nooit Aannemen.
Voorbeeld:
“Schat, ik heb het idee dat je me deze bloemen geeft omdat je iets hebt gedaan wat niet oké is. Klopt dat?”
Door navraag te doen, neem je verantwoordelijkheid voor je eigen interpretaties en voorkom je misverstanden.
Meer hierover lezen? Lees nog even ons populaire artikel van vier weken geleden.
‘JA MAAR’ = Jammer.
Aannames hebben we, zoals gezegd, ook geregeld over onszelf. We hebben het dan over een hele rits van beperkende overtuigingen over onszelf waarmee wij onszelf tevens klein houden. Bijvoorbeeld:
– Ja maar……. Ik ben slecht in….
– Dat lukt me niet omdat….
– Dit doe ik altijd zo
– Zo werkt dat bij mij niet….
– Als je voor een dubbeltje geboren bent, dan….
– Hulp vragen vind ik lastig
– Ik kan alleen maar op mezelf vertrouwen
Deze overtuigingen houden ons tegen in het zetten van stappen buiten onze comfortzone. Ze verhinderen dus dat we ‘groeien’ en omdat ze een automatisme vormen in onze denkwijze, nemen we ze ook voor ‘waar’ aan. We zullen dus ook zelden checken of ze wel kloppen. ‘Ja Maar’ is dus altijd ‘Jammer’.
Check, Check, Doublecheck
Wanneer je een weerbarstige aanname hebt over een ander, kun je niets anders dan die aanname gewoon te checken. Dit kan als zeer oncomfortabel voelen omdat je ja dan ook kwetsbaar opstelt. En de ander kan altijd onverwacht of zelfs negatief reageren.
Bijvoorbeeld: “Schat, ik heb het idee dat je me deze bloemen geeft omdat je iets gedaan hebt naar mij toe dat niet OK is. Klopt dat?”
Gevolg: het lijkt veiliger om toch gewoon vast te blijven houden aan een aanname.
Ga deze uitdaging toch aan! Realiseer je dat elke aanname alles over jou zegt en helemaal niets over de ander. Deal dus met je eigen overtuigingen en corrigeer jezelf wanneer je jezelf betrapt op een aanname.
Aan de slag als leider
Leidinggevenden hebben een sleutelrol in het voorkomen en aanpakken van een cultuur van aannames. Elke aanname die niet wordt gecontroleerd, beïnvloedt de samenwerking en het vertrouwen in je team. Het begint bij jou: wees alert op situaties waarin aannames ontstaan, zowel over medewerkers als over jezelf. Stimuleer open communicatie, moedig vragen en verduidelijking aan en maak het veilig voor je team om zaken te checken voordat conclusies worden getrokken. Door zelf het goede voorbeeld te geven – navragen in plaats van aannemen – creëer je een cultuur waarin transparantie, respect en wederzijds begrip centraal staan. Zo voorkom je misverstanden, versterk je vertrouwen en help je je team effectief en duurzaam samen te werken.
